Sử dụng toán tử nối chuỗi trong PHP

PHP Tutorial | 21/06/2025 by Học PHP

Một kỹ thuật cơ bản nhưng vô cùng quan trọng, giúp bạn linh hoạt kết hợp các chuỗi và biến để tạo ra nội dung động. Dù bạn muốn tạo một lời chào cá nhân hóa, xây dựng một đoạn mã HTML phức tạp, hay ghép các phần của một truy vấn SQL, nối chuỗi sẽ là công cụ bạn dùng hàng ngày.

Trong bài viết này, mình sẽ tìm hiểu chi tiết về cách nối chuỗi trong PHP, từ toán tử cơ bản nhất cho đến những lưu ý quan trọng để viết code hiệu quả và an toàn. Hãy cùng bắt đầu làm quen với "nghệ thuật" ghép chữ trong PHP nhé!

Chuỗi là gì?

Đơn giản mà nói, chuỗi là một đoạn văn bản. Nó có thể bao gồm chữ cái, con số, ký hiệu, hoặc bất kỳ ký tự nào mà bạn có thể gõ. Trong PHP, để khai báo một chuỗi, bạn chỉ cần đặt đoạn văn bản đó bên trong dấu nháy đơn (' ') hoặc dấu nháy kép (" ").

Ví dụ:

'Hello World!': Một chuỗi chứa chữ và ký hiệu.
"12345": Một chuỗi chứa các con số (lưu ý: dù là số, nhưng vì nằm trong dấu nháy nên PHP coi đây là văn bản, không phải số để tính toán).
'Đây là một câu nói tiếng Việt.': Một chuỗi chứa văn bản có dấu.
"Tên tôi là John Doe.": Một chuỗi phức tạp hơn.

Nối chuỗi là gì?

Nối chuỗi (hay còn gọi là Concatenation) là hành động ghép nhiều chuỗi lại với nhau để tạo thành một chuỗi lớn hơn, hoàn chỉnh hơn. Hãy tưởng tượng bạn có các mảnh ghép lego là các chuỗi nhỏ, và việc nối chuỗi là cách bạn ghép các mảnh đó lại thành một khối lớn hơn.

Trong PHP, chúng ta sử dụng toán tử dấu chấm (.) để thực hiện việc nối chuỗi.

Ví dụ đơn giản:

<?php
// Ghép hai chuỗi cố định lại với nhau
$greeting = "Xin" . " chào";
echo $greeting; // Kết quả: Xin chào
?>

Trong ví dụ trên, dấu chấm . đã ghép chuỗi "Xin" và chuỗi " chào" thành một chuỗi mới là "Xin chào".

Tại sao phải nối chuỗi?

Việc nối chuỗi là một thao tác cực kỳ phổ biến và quan trọng trong lập trình web vì nó cho phép bạn tạo ra nội dung linh hoạt và động. Dưới đây là một số lý do chính:

Ghép thông tin từ các biến khác nhau: Bạn thường lưu trữ dữ liệu trong các biến (ví dụ: tên, tuổi, địa chỉ). Để hiển thị chúng cùng nhau trong một câu, bạn cần nối chúng lại.

<?php
$firstName = "Nguyễn";
$lastName = "Văn A";
$age = 30;

// Nối các biến để tạo một câu hoàn chỉnh
$userInfo = "Tên đầy đủ: " . $firstName . " " . $lastName . ". Tuổi: " . $age . ".\n";
echo $userInfo; // Kết quả: Tên đầy đủ: Nguyễn Văn A. Tuổi: 30.
?>

Tạo thông báo động: Website cần tương tác và phản hồi lại người dùng một cách cá nhân hóa.

<?php
$username = "Khách hàng thân thiết";
$message = "Chào mừng " . $username . "! Bạn có 5 thông báo mới.";
echo $message; // Kết quả: Chào mừng Khách hàng thân thiết! Bạn có 5 thông báo mới.
?>

Xây dựng nội dung HTML, SQL, v.v.: Khi bạn tạo ra các trang web động, bạn sẽ cần ghép các đoạn mã HTML lại với nhau. Tương tự, khi tương tác với cơ sở dữ liệu, các câu lệnh SQL thường được xây dựng bằng cách nối chuỗi các phần khác nhau.

<?php
$productName = "Điện thoại thông minh";
$price = 12000000;

// Nối chuỗi để tạo một đoạn HTML
$productHtml = "<h2>" . $productName . "</h2>";
$productHtml .= "<p>Giá: " . number_format($price) . " VNĐ</p>"; // += cũng là nối chuỗi!
echo $productHtml;
/* Kết quả HTML:
<h2>Điện thoại thông minh</h2>
<p>Giá: 12.000.000 VNĐ</p>
*/
?>

Toán tử nối chuỗi trong PHP

PHP cung cấp hai toán tử chính để bạn có thể nối các chuỗi lại với nhau một cách dễ dàng và linh hoạt.

Toán tử chấm (`.`)

Toán tử chấm (.) là cách phổ biến nhất và cơ bản nhất để nối hai hoặc nhiều chuỗi trong PHP. Hãy nghĩ nó như một dấu "cộng" riêng dành cho chuỗi, giúp bạn ghép các mảnh văn bản lại thành một tổng thể lớn hơn.

Cách dùng: Bạn chỉ cần đặt dấu chấm (.) vào giữa các chuỗi hoặc các biến chứa chuỗi mà bạn muốn nối. PHP sẽ lấy giá trị của các chuỗi/biến đó và ghép chúng lại theo đúng thứ tự.
Ví dụ cơ bản: Nối hai chuỗi cố định Bạn có thể ghép trực tiếp hai đoạn văn bản đã biết.

<?php
$part1 = "Xin chào";
$part2 = " các bạn!";
$fullGreeting = $part1 . $part2; // Ghép "Xin chào" với " các bạn!"

echo $fullGreeting; // Kết quả: Xin chào các bạn!
?>

Trong ví dụ này, . đã nối giá trị của $part1 và $part2 thành một chuỗi mới và gán vào $fullGreeting.
Ví dụ nâng cao hơn: Nối biến với chuỗi cố định Đây là trường hợp bạn thường gặp nhất, khi bạn muốn kết hợp thông tin động từ các biến với các đoạn văn bản tĩnh.

<?php
$userName = "Mai Anh";
$age = 28;
$city = "Hà Nội";

// Nối chuỗi cố định với các biến để tạo một câu đầy đủ
$message = "Xin chào, tên tôi là " . $userName . ", tôi " . $age . " tuổi và sống ở " . $city . ".";
echo $message; // Kết quả: Xin chào, tên tôi là Mai Anh, tôi 28 tuổi và sống ở Hà Nội.

echo "<br>"; // Thẻ xuống dòng trong HTML

// Nối nhiều chuỗi và biến liên tiếp
$product = "Laptop";
$brand = "HP";
$price = 15000000;

echo "Sản phẩm: " . $product . " " . $brand . " - Giá: " . $price . " VNĐ.";
// Kết quả: Sản phẩm: Laptop HP - Giá: 15000000 VNĐ.
?>

Lưu ý: Bạn cần nhớ thêm các khoảng trắng (như " ") khi nối các từ hoặc cụm từ, nếu không chúng sẽ dính vào nhau (ví dụ: "Xin" . "chào" sẽ cho ra "Xinchào").

Toán tử nối chuỗi và gán (`.=`)

Toán tử nối chuỗi và gán (.=) là một cách viết tắt tiện lợi. Nó tương đương với việc bạn lấy giá trị hiện tại của một biến chuỗi, nối thêm một chuỗi khác vào cuối nó, và rồi gán lại kết quả đó vào chính biến ban đầu.

Cách dùng: biến_chuỗi .= chuỗi_muốn_thêm; Nó giống như viết biến_chuỗi = biến_chuỗi . chuỗi_muốn_thêm; nhưng ngắn gọn hơn.
Ví dụ: Thêm từng phần vào một chuỗi lớn Toán tử này rất hữu ích khi bạn muốn xây dựng một chuỗi lớn dần theo từng bước, ví dụ như khi bạn đọc dữ liệu từ một vòng lặp và muốn thêm từng dòng vào một biến kết quả.

<?php
$introduction = "Đây là giới thiệu về sản phẩm: ";
echo "Ban đầu: " . $introduction . "<br>";

// Thêm tên sản phẩm vào cuối chuỗi $introduction
$productName = "Máy ảnh kỹ thuật số";
$introduction .= $productName; // Tương đương: $introduction = $introduction . $productName;
echo "Sau khi thêm tên: " . $introduction . "<br>";
// Kết quả: Đây là giới thiệu về sản phẩm: Máy ảnh kỹ thuật số

// Thêm thông tin chi tiết khác
$feature1 = " Độ phân giải cao.";
$feature2 = " Dễ sử dụng.";
$introduction .= $feature1;
$introduction .= $feature2;
echo "Sau khi thêm tính năng: " . $introduction . "<br>";
// Kết quả: Đây là giới thiệu về sản phẩm: Máy ảnh kỹ thuật số Độ phân giải cao. Dễ sử dụng.

echo "<br>";

// Ví dụ xây dựng nội dung HTML động trong vòng lặp
$htmlOutput = "<ul>"; // Bắt đầu thẻ ul
$items = ["Táo", "Cam", "Chuối"];

foreach ($items as $item) {
    $htmlOutput .= "<li>" . $item . "</li>"; // Thêm từng thẻ li vào chuỗi
}

$htmlOutput .= "</ul>"; // Kết thúc thẻ ul
echo $htmlOutput;
/* Kết quả HTML:
<ul>
    <li>Táo</li>
    <li>Cam</li>
    <li>Chuối</li>
</ul>
*/
?>

Toán tử . và .= là hai công cụ cơ bản nhưng cực kỳ mạnh mẽ để bạn thao tác và kết hợp chuỗi trong mọi ứng dụng PHP của mình. Nắm vững chúng là nền tảng để bạn có thể xử lý văn bản một cách linh hoạt.

Các trường hợp thực tế khi nối chuỗi trong PHP

Bây giờ bạn đã biết toán tử nối chuỗi hoạt động thế nào, hãy cùng xem những tình huống thực tế mà bạn sẽ thường xuyên áp dụng chúng trong PHP.

Nối chuỗi và số

Một điểm tiện lợi của PHP là nó khá "thông minh" khi bạn cố gắng nối một chuỗi với một số. PHP sẽ tự động (một cách ngầm định) biến con số đó thành một chuỗi trước khi thực hiện thao tác nối. Điều này giúp bạn dễ dàng kết hợp văn bản với các giá trị số mà không cần phải chuyển đổi kiểu dữ liệu một cách thủ công.

Ví dụ:

<?php
$productPrice = 150000;
$productQuantity = 2;

// Nối chuỗi với một số nguyên
$priceDisplay = "Giá sản phẩm: " . $productPrice . " VNĐ.";
echo $priceDisplay; // Kết quả: Giá sản phẩm: 150000 VNĐ.
echo "<br>";

// Nối chuỗi với kết quả của một phép tính
$totalAmount = $productPrice * $productQuantity;
$orderSummary = "Tổng số tiền phải trả: " . $totalAmount . " VNĐ.";
echo $orderSummary; // Kết quả: Tổng số tiền phải trả: 300000 VNĐ.
?>

Như bạn thấy, dù $productPrice và $totalAmount là các kiểu số, PHP vẫn xử lý chúng như chuỗi khi bạn dùng toán tử . để nối.

Nối chuỗi nhiều dòng (Dùng trong HTML/SQL)

Khi bạn cần tạo ra các chuỗi rất dài, ví dụ như một đoạn mã HTML phức tạp hoặc một câu lệnh SQL đồ sộ, việc viết tất cả trên một dòng có thể khiến code khó đọc và khó quản lý. PHP cho phép bạn ngắt chuỗi ra nhiều dòng và nối chúng lại bằng toán tử . để giữ cho code gọn gàng, dễ nhìn hơn.

Ví dụ với HTML:

<?php
$userName = "Khách hàng VIP";
$points = 500;

// Xây dựng một đoạn HTML nhiều dòng bằng cách nối chuỗi
$htmlContent = "<div>"
             . "    <h1>Chào mừng, " . $userName . "!</h1>"
             . "    <p>Bạn có " . $points . " điểm thưởng.</p>"
             . "    <button>Xem chi tiết</button>"
             . "</div>";

echo $htmlContent;
/* Kết quả HTML (khi xem mã nguồn trang):
<div>
    <h1>Chào mừng, Khách hàng VIP!</h1>
    <p>Bạn có 500 điểm thưởng.</p>
    <button>Xem chi tiết</button>
</div>
*/
?>

Ví dụ với câu lệnh SQL dài:

<?php
$tableName = "products";
$category = "Electronics";
$minPrice = 1000000;

// Xây dựng một câu lệnh SQL phức tạp nhiều dòng
$sqlQuery = "SELECT id, name, price, description "
          . "FROM " . $tableName . " "
          . "WHERE category = '" . $category . "' "
          . "AND price > " . $minPrice . " "
          . "ORDER BY price DESC;";

echo $sqlQuery;
// Kết quả: SELECT id, name, price, description FROM products WHERE category = 'Electronics' AND price > 1000000 ORDER BY price DESC;
?>

Việc xuống dòng và dùng . giúp bạn dễ dàng đọc và sửa lỗi các chuỗi dài.

So sánh với nội suy biến (Interpolation)

Trong PHP, ngoài toán tử . để nối chuỗi, bạn còn có một cách khác để kết hợp biến vào chuỗi: đó là nội suy biến (Variable Interpolation) khi sử dụng dấu nháy kép (" ").

Nhắc lại cách dùng dấu nháy kép (" ") để đặt biến trực tiếp vào chuỗi: Khi bạn khai báo một chuỗi bằng dấu nháy kép, PHP sẽ tự động tìm kiếm các biến (bắt đầu bằng dấu $) bên trong chuỗi đó và thay thế chúng bằng giá trị hiện tại của biến.

<?php
$productName = "Tivi LED";
$productBrand = "Samsung";

// Sử dụng nội suy biến trong dấu nháy kép
$description = "Sản phẩm: $productName của hãng $productBrand.";
echo $description; // Kết quả: Sản phẩm: Tivi LED của hãng Samsung.
echo "<br>";

// So sánh: cách nối chuỗi bằng .
$descriptionConcat = "Sản phẩm: " . $productName . " của hãng " . $productBrand . ".";
echo $descriptionConcat; // Kết quả: Sản phẩm: Tivi LED của hãng Samsung.
?>

Khi nào nên dùng . và khi nào nên dùng nội suy biến?

Nên dùng nội suy biến (dấu nháy kép " ") khi:

Chuỗi của bạn chứa ít biến và các biến đó đứng riêng lẻ, không bị lẫn với các ký tự khác (ví dụ: "Hello $name").
Bạn muốn sử dụng các ký tự thoát như \n (xuống dòng) hoặc \t (tab) trực tiếp trong chuỗi.
Độ ưu tiên là sự ngắn gọn và dễ đọc của code.

// Ví dụ nên dùng nội suy biến
$item = "Sách";
$quantity = 5;
echo "Bạn đã đặt mua $quantity cuốn $item.\n"; // Ngắn gọn, dễ đọc

Nên dùng toán tử . khi:

Chuỗi của bạn không chứa biến hoặc ký tự thoát (chỉ là văn bản thuần túy, dùng dấu nháy đơn ' ' sẽ tối ưu hơn một chút).
Bạn muốn chèn kết quả của một phép tính, một hàm, hoặc một biểu thức phức tạp vào giữa chuỗi (ví dụ: "Tổng cộng: " . ($price * $qty) . " VNĐ").
Bạn muốn nối nhiều đoạn chuỗi lại với nhau, đặc biệt là khi xây dựng các đoạn mã HTML/SQL dài trên nhiều dòng để dễ đọc.
Tên biến có thể bị hiểu nhầm nếu không có dấu ngoặc nhọn {} (ví dụ: "$user_name" so với "${user}_name" hoặc "$user" . "_name").

// Ví dụ nên dùng nối chuỗi bằng .
$cost = 100;
$tax = 0.1;
echo "Giá sau thuế: " . ($cost * (1 + $tax)) . " VNĐ."; // Phép tính phải nằm ngoài chuỗi
echo "<br>";

$prefix = "my_";
$id = "item_123";
echo "Mã đầy đủ: " . $prefix . $id; // Rõ ràng khi ghép tiền tố

Một số lưu ý khi nối chuỗi trong PHP

Khi bạn đã quen với việc nối chuỗi, có một vài "mẹo" và lưu ý quan trọng để giúp code của bạn hoạt động đúng, hiệu quả và an toàn.

Khoảng trắng: Đừng quên chúng!

Đây là lỗi phổ biến nhất mà người mới học PHP (hoặc bất kỳ ngôn ngữ nào) hay mắc phải khi nối chuỗi. Toán tử . chỉ đơn thuần ghép các chuỗi lại với nhau ngay lập tức, không tự động thêm khoảng trắng hay bất kỳ ký tự nào khác vào giữa.

Luôn nhớ thêm khoảng trắng nếu bạn muốn các từ hoặc cụm từ cách nhau ra.

Ví dụ:

<?php
$firstName = "Minh";
$lastName = "Nguyễn";

// Lỗi thường gặp: Quên khoảng trắng
$fullNameBad = $firstName . $lastName;
echo "Sai: " . $fullNameBad; // Kết quả: Sai: MinhNguyễn
echo "<br>";

// Cách đúng: Thêm một chuỗi khoảng trắng vào giữa
$fullNameGood = $firstName . " " . $lastName;
echo "Đúng: " . $fullNameGood; // Kết quả: Đúng: Minh Nguyễn
echo "<br>";

// Ví dụ khác
$verb = "học";
$noun = "PHP";
echo "Tôi đang " . $verb . " " . $noun . "."; // Kết quả: Tôi đang học PHP.
?>

Hãy luôn kiểm tra kết quả nối chuỗi của bạn để đảm bảo không có từ nào bị dính liền một cách không mong muốn nhé!

Hiệu suất: Khi nào cần cẩn thận?

Trong hầu hết các trường hợp thông thường, việc nối chuỗi bằng toán tử . hoạt động rất nhanh và hiệu quả. Tuy nhiên, khi bạn cần nối chuỗi nhiều lần trong một vòng lặp rất lớn (ví dụ: hàng nghìn, hàng triệu lần), hiệu suất có thể bị ảnh hưởng.

Tại sao có thể chậm? Mỗi khi bạn dùng toán tử . để nối chuỗi, PHP thường phải tạo ra một chuỗi mới trong bộ nhớ. Nếu bạn làm điều này lặp đi lặp lại trong một vòng lặp, PHP sẽ phải liên tục tạo ra các chuỗi mới, sao chép nội dung cũ, và thêm nội dung mới vào. Quá trình cấp phát và sao chép bộ nhớ lặp đi lặp lại này có thể làm chậm chương trình của bạn.
Giải pháp thay thế cho các vòng lặp lớn: Dùng mảng và implode() Thay vì nối chuỗi trực tiếp trong vòng lặp, một cách hiệu quả hơn là lưu các phần nhỏ của chuỗi vào một mảng, sau đó dùng hàm implode() để ghép tất cả các phần tử của mảng thành một chuỗi duy nhất chỉ với một thao tác cuối cùng. Điều này giảm thiểu việc tạo chuỗi mới lặp đi lặp lại.
Ví dụ:

<?php
echo "<h4>Minh họa hiệu suất (ví dụ với 10.000 lần lặp):</h4>";
// Ví dụ kém hiệu quả (KHÔNG NÊN LÀM VỚI VÒNG LẶP LỚN)
$textOutputBad = "";
$startTimeBad = microtime(true); // Ghi lại thời gian bắt đầu
for ($i = 0; $i < 10000; $i++) {
    $textOutputBad .= "Dòng thứ " . $i . "\n";
}
$endTimeBad = microtime(true); // Ghi lại thời gian kết thúc
echo "Thời gian nối chuỗi trực tiếp: " . round(($endTimeBad - $startTimeBad) * 1000, 2) . " ms <br>";
// echo $textOutputBad; // Có thể in ra quá nhiều dữ liệu

// Ví dụ hiệu quả hơn (NÊN LÀM VỚI VÒNG LẶP LỚN)
$lines = []; // Khởi tạo một mảng rỗng
$startTimeGood = microtime(true); // Ghi lại thời gian bắt đầu
for ($i = 0; $i < 10000; $i++) {
    $lines[] = "Dòng thứ " . $i; // Thêm từng dòng vào mảng
}
$textOutputGood = implode("\n", $lines); // Ghép tất cả các phần tử mảng thành một chuỗi
$endTimeGood = microtime(true); // Ghi lại thời gian kết thúc
echo "Thời gian dùng implode(): " . round(($endTimeGood - $startTimeGood) * 1000, 2) . " ms <br>";
// echo $textOutputGood; // In ra kết quả
?>

Bạn sẽ thấy rằng phương pháp dùng implode() nhanh hơn đáng kể khi số lần lặp lớn. Với các ứng dụng nhỏ hoặc số lần lặp ít, sự khác biệt này không đáng kể, nhưng với các hệ thống lớn, nó rất quan trọng.

Đảm bảo dữ liệu an toàn: Luôn luôn thoát!

Đây là một nguyên tắc bảo mật vàng khi làm việc với chuỗi trong lập trình web. Khi bạn lấy dữ liệu từ người dùng (ví dụ: bình luận, tên, mô tả sản phẩm) và hiển thị nó trực tiếp lên trang web của mình, bạn có thể vô tình mở ra lỗ hổng bảo mật Cross-Site Scripting (XSS).

Nguy cơ XSS: Kẻ tấn công có thể chèn các đoạn mã độc hại (thường là JavaScript) vào dữ liệu đầu vào. Nếu bạn nối chuỗi này và hiển thị trực tiếp lên trình duyệt mà không xử lý, trình duyệt sẽ hiểu và thực thi mã độc đó. Điều này có thể dẫn đến việc đánh cắp thông tin, chuyển hướng người dùng đến trang web lừa đảo, hoặc thay đổi nội dung trang.
Giải pháp: Sử dụng htmlspecialchars() Để ngăn chặn XSS, bạn phải thoát (escape) các ký tự đặc biệt trong HTML (<, >, &, ", ') trước khi hiển thị dữ liệu từ người dùng lên trình duyệt. Hàm htmlspecialchars() của PHP làm chính xác điều này, nó chuyển đổi các ký tự đó thành các thực thể HTML an toàn.
Ví dụ:

<?php
$userComment = "<script>alert('Bạn đã bị hack!');</script> Bình luận hay quá!";

// KHÔNG AN TOÀN: Nối chuỗi và hiển thị trực tiếp
echo "<h4>KHÔNG AN TOÀN:</h4>";
echo "<div>" . $userComment . "</div>";
// Nếu chạy trên trình duyệt, có thể sẽ hiện hộp thoại "Bạn đã bị hack!"

// AN TOÀN: Sử dụng htmlspecialchars() trước khi hiển thị
echo "<h4>AN TOÀN:</h4>";
echo "<div>" . htmlspecialchars($userComment, ENT_QUOTES, 'UTF-8') . "</div>";
// Kết quả (trên trình duyệt): <div>&lt;script&gt;alert(&#039;Bạn đã bị hack!&#039;);&lt;/script&gt; Bình luận hay quá!</div>
// Trình duyệt sẽ hiển thị mã script như một đoạn văn bản, không thực thi nó.
?>

Kết bài

Nối chuỗi là một trong những thao tác cơ bản và được sử dụng thường xuyên nhất khi bạn làm việc với PHP. Qua bài viết này, bạn đã nắm vững: Bản chất của nối chuỗi: Đơn giản là việc ghép các đoạn văn bản lại với nhau. Toán tử chính (.): Công cụ cơ bản và quan trọng nhất để thực hiện việc này, cho phép bạn kết hợp linh hoạt các chuỗi cố định và giá trị từ biến. Toán tử nối và gán (.=): Một cách viết tắt tiện lợi để thêm nội dung vào cuối một chuỗi đã có, đặc biệt hữu ích khi xây dựng chuỗi từng bước. Các trường hợp thực tế: Bạn có thể tự tin nối chuỗi với số, xây dựng các đoạn mã HTML/SQL nhiều dòng dễ đọc, và hiểu sự khác biệt giữa nối chuỗi bằng . và nội suy biến trong dấu nháy kép (" ").

Những lưu ý quan trọng: Luôn nhớ thêm khoảng trắng giữa các từ, cân nhắc hiệu suất khi nối chuỗi trong vòng lặp lớn (và nhớ đến implode()), và đặc biệt là luôn đảm bảo an toàn dữ liệu bằng cách sử dụng htmlspecialchars() khi hiển thị nội dung người dùng trên web.